toen en nu

[Peter Eijkman]

Vandaag gaat de reis van Strepy-Bracquengnies via Houdeng naar La Louviere met lijn 30 en 80. We vangen aan op de Rue des Canadiens met lijn 80 onderweg naar Charleroi Eden. De bovenleidingsmasten hier zijn van een voor de NMVB afwijkend type, maar Nederlandse tramliefhebbers herkennen ze meteen: die waren standaard bij de NZH. Je kwam ze overal tussen Volendam en Scheveningen tegen... Helaas zijn ze hier niet blijven staan als straatverlichting; het braakliggend terrein is in 2012 volgebouwd, zo te zien door mensen die geen last hebben van de Crisis! Een tweetal kilometers verder zijn we in de Rue Docteur Coffé , met een jubilerende NMVB op de wisselplaats. Een houten 2-assig stel van de ASVI poseert. Nu valt er niets meer te vieren op deze plaats. Zo'n 50 meter verder dook de tram naar links het veld in naar de tunnel onder de NMBS sporen door- het tracé is vanuit de Rue Docteur nog goed herkenbaar. Dan komt lijn 31 uit het tunneltje op weg naar Anderlues , en zien we vervolgens vanaf de andere zijde de splitsing van de lijnen 30/31 en 80. Links ligt nog de bocht naar die tunnel, slechts de rails ontbreekt! Naar rechts ging het zo'n 100 meter naar het eindpunt van lijnen 30 en 80 in Bracquegnies zelf. Om een en ander nog duidelijker te laten zien ook een luchtopname van dit punt. Over de Terminus hier bestaat nogal wat verwarring; de oplossing luidt dat lijn 30 en 31 hier IN PRINCIPE hun eindpunt vonden, maar bepaalde ritten gingen door naar Maurage. Als dat het geval was, reed lijn 80 dan weer tot hier.... Anno 2013 is er nauwelijks iets veranderd. Weer 500 meter verder naar La Louviere vinden we een aantal opstelsporen, waar een scholierenrit zojuist zijn bijwagen heeft geparkeerd. In 2012 staan hier Coniferen, en maakt het geheel een park achtige indruk- maar toch.... Langs het spoor zien we vervolgens lijn 80 weer onderweg naar Charleroi, en toen de Google auto voorbij kwam kon men op de trambaan geld uit de muur halen ( Nederlands: "flappentap"..) , blijkbaar werd de plaatselijke Fortis bank verbouwd. Zou daar al dat geld aan uitgegeven zijn??? Overigens is aan de snelheid van de NMBS niets gewijzigd: volgens het driehoekige gele bord dient hier nog steeds tot 130 te worden afgeremd. Na het verlaten van Bracquegnies rijden we door Houdeng-Gougnies, alwaar op 31 oktober 1986 de laatste dag voor deze lijnen is aangebroken. De tram heeft een rouwkrans voorop, en de bevolking ziet het duidelijk met lede ogen aan.... Diezelfde Place de Gougnies is toch een stuk minder interessant in 2013. Volgende keer rijden we verder!

[Peter Eijkman]

Na Houdeng komen we aan in La Louviere. Kort na het binnenrijden van deze wat grotere plaats komen we bij het Depot. Een oranje SJ is op lijn 31 onderweg naar Bracquegnies- een soortgenoot steekt nieuwsgierig zijn neus om de hoek, en zal zo vertrekken van zijn weekeind terminus OP het stelpaatsterrein. Die is er nog steeds, maar alleen bussen "leggen hier nog aan". Vervolgens zien we de crème uitvoering van deze weekeindlijn onderweg naar Charleroi. Het monsterlijke fabrieksgebouw( aan het ontwerp te zien is het de elektriciteitscentrale van de NMVB die daar voor de tram werd gebouwd, maar wie het beter weet moet het zeggen!) heeft op een of andere wijze de slopershamer weten te ontwijken: verder ontbreken er slechts een 4-tal "stalen gleuven" in het plaveisel.. En de kinderkopkes natuurlijk! Vanaf het spoorviaduct kijken we zo'n 200 meter verder neer op de altijd nijvere NMVB, om 30 jaar later onder dat viaduct in de file voor het rode licht te belanden... Na passage van de NMBS sporen komt vanuit Mariemont ons een (alweer) lijn 82 tegemoet op weg naar het Depot. Hier ligt nu een rondpunt, en de omgeving is flink veranderd.. Net VOOR de foto buigt een spoor naar rechts af om 5 meter verder aan te sluiten op een eindpunt dat tot 1993 heeft gefunctioneerd als laatste van La Louviere: Lijn 90 stond daar. Wij gaan echter recht door en komen dan als vanzelf (volg het spoor Lassie! ) in de Rue de l'industrie met en zonder tram. Een van de weinige straten die er nu beter uitziet dan toen. Vlak voor we La Louviere verlaten gedraagt de S wagen zich "recht in de leer": hij gaat de weg van de Heer..... De Rue de Seigneur is zowel in 1984 als 2012 een laan met bomen, grenzend aan een park. 50 meter verder zal de tram door de bossen en velden van het domein van Mariemont gaan zwerven.

[Peter Eijkman]

Dan gaan we nu verder reizen met lijn 80 richting Marcienne au Pont/ Charleroi. In Mariemont/ Morlanwelz zijn we eerder in dit verslag al geweest-we pakken de draad op bij het station van Morlanwelz SNCB en de Ravel aldaar. Waar de trambaan een bocht naar het Noorden maakte begint de Rue d'Ateliers. Aan het eind daarvan volgt opnieuw een bocht- nu naar het Oosten. In deze bocht komt lijn 80 ons tegemoet onderweg naar het station. Die zelfde bocht in 2012 is wat minder spannend, maar het grasveld is er nog. Vrijwel direct na de boog ligt de kruising van de Rue de Bascoup (N583) en N59. Op een stille Zondagochtend steekt weekeindlijn 82 deze kruising over. Anno nu is de kruising zéér veel drukker en ook verbreed. Lijn 82 is er echter nog steeds..., al is het nu in een andere vorm.
Dat is het voordeel van een tram: ook als hij er niet is, weet je dat hij zo komen kan: de rails liggen er immers al.. ! Als een bus er niet is weet je ook niet dat hier OV voorbij komt. Na een korte slingerrit door het dorpje Chapelle-lez-Herlaimont komt de tram terug op de N583. In dat dorp ligt trouwens nog een flink stuk spoor, zoals we zien op de volgende foto. Op deze plek komt het spoor vanuit een zijstraatje weer terug op de N583. En laat nou net van DIT stukje spoor ook een video bestaan: De tram draait Chapelle in vanaf de N583, rijdt door het dorp, en vervolgens springt het beeld naar Morlanwelz. http://www.youtube.com/watch?feature=pl ... kvKUcLRqhI Een aantal kilometers verder zien we een scheef hangende SJ op lijn 80 in het laatste jaar van haar bestaan. We zijn in 1987 op de Rue Chapelle in Trazegnies. De toestand van de baan was hier zó slecht ( verzakt), dat zelfs de wisselplaats op de achtergrond niet meer bereikt kon worden... Tot hier en niet verder dus! Na terugtrekking tot dit punt heeft men nog een aanvang gemaakt met vernieuwen van baan en bovenleiding, maar de afloop is bekend: gedeeltelijk nieuw- maar tóch opgeheven...In 2012 is ook hier weer een Ravel op de trambaan, maar nu wel gewoon langs de weg. Voort gaat het weer langs die lange, lange N583, dwars door Trazegnies ; over de kruising met aansluiting naar lijn 41, en nog eens 3 kilometer rechtuit. Dan slaan we weer rechtsaf en komen op de Grand Place in Courcelles, waar we de al eerder geziene lijn 57 en weekeindlijn 82 op hun terminus zien staan. Op zaterdag en zondag diende men hier altijd over te stappen. De grand Place doet ook in 2013 haar naam nog eer aan, alleen is de echte sfeer natuurlijk weg! Als we verder reizen door Courcelles naar Roux komen we de zelfde spoorweg tegen als die bij lijn 41 in Trazegnies, maar hier was géén viaduct over het spoor. Het argument voor de in de jaren '70 aangelegde brug voor lijn 41 was "dan hoeft men niet meer voor de gesloten overweg te wachten". Waarom dat argument dan hier niet opging is in de nevelen der tijd gehuld... Grote broer SNCB wenste géén doorsnijding van haar sporen, dus "hopte" de SNCV er dan maar, héél voorzichtig en onder luid geraas(!) overheen, getuige de close-up van deze kruising. Natuurlijk ontstonden er alsnog in de loop der jaren groeven in de spoorrails, zodat ook de treinen met veel lawaai overstaken. Het probleem heeft zichzelf radicaal opgelost: overweg weg, tram weg, spoorlijn weg....En alweer een Ravel op die spoorlijn in 2012. Roux slaan we over- zijn we al geweest in een eerdere aflevering- en we rijden bij het verlaten van die plaats over de Rue de Roux aan de andere zijde van het grote NMBS Atelier/ rangeerterrein naar Marchienne. Toen lijn 80- nog reed gefotografeerd vanop de spoordijk, nu van daaronder. De trambaan in de bocht is door onkruid overwoekerd maar nog herkenbaar. Dan slaan we links af van de Rue de Roux de Rue de Trazegnies in bij alweer een monument. De NMVB kwam er nog al een paar tegen, zoals ook zeer vaak een Rue VanderVelde voorzien was van rails. Deze grondlegger van het Socialisme in het Wallonië van de 20e eeuw is een bekende naam daar... Aan het einde van die Rue de Trazegnies splitste het traject zich kort: naar Charleroi recht door , terug via Gare de Marchienne. Van beide richtingen een foto- toen en nu. En daarmee zijn we weer op de Rue de mons en rijden verder over het traject van de lijnen 89/90 en 92 naar Eden.

[Peter Eijkman]

"All good things must come to an end": Voor dit verhaal geldt dat wel, maar voor de NMVB/SNCV helaas niet.. We zijn aan de laatste etappe geraakt in deze Boucle ; Vandaag kijken we een beetje weemoedig terug op onze reis door Henegouwen, waar naast de ultieme lelijkheid van de kolen en staalstreek ook fantastische schoonheid langs dorpjes, velden en bossen te vinden was, om nog maar te zwijgen over het op zich prachtige en schilderachtige verval van de streek waar doorheen die trams reden .. De Duitsers hebben een mooi woord voor dit soort trams: "Uberlandtram", dat was de NMVB zeker, en de Groep Henegouwen in bijzonder! De ondergang van dit eens zo schitterend bedrijf heeft ZEKER niet gelegen aan de NMVB zelf, maar aan de ongelukkige wurggreep waar in de Belgische overheden op lokaal, gewestelijk en federaal niveau elkaar hielden- terwijl overal elders in West Europa het besef doorbrak dat de tram toekomst had; ja dat zelfs vele nieuwe steden het vervoermiddel (her) invoerden. Berouw komt na de zonde, en de (grootheids) waanzin van het Metro-Leger project dankzij de "wafelijzerpolitiek" mag genoegzaam bekend zijn.... In dit licht mag ook het "NON" van de SNCB tegen het doortrekken van de lijn 3 (voorm.62) van Gosselies Faubourg naar de luchthaven van Charleroi door een 'Ollander als ondergetekende als een Omen worden beschouwd- In Nederland kunnen wij ons dit nauwelijks( meer) voorstellen! Tram als concurrent voor trein NO WAY!! Maar goed, we gaan nu nog één keer terug naar Carnieres en Morlanwelz, waar we allereerst een "special" zien op de wisselplaats aan de Rue d'Anderlues, en wat daar nu nog van rest. Dan gaan we achtereenvolgens met de tram door de velden- als we dat nu willen dient U dat te voet of met "d'n Velo" te doen ( Ja ja, dat is de afkorting RAVEL, ik weet het!).Op het "gare de Carnieres" zien we lijn 30 staan onderweg naar Bracquegnies, en hetzelfde plein in 2013 is eigenlijk nauwelijks anders, al dien je nu hier bij de bus op te stappen. Toch een stuk minder leuk.... Vlak na die wisselpaats , of- in dit geval er vlak vóór- zien we een rit met bijwagen de slinger langs het raadhuis nemen. In 2012 dient U nog steeds te "slingeren"!
Een goede Kilometer verder Noordwaarts komen we op de Grand Place te Morlanwelz, waar Carnieres een deelgemeente van was en is. We zien de toch wel zeer merkwaardige spoorvoering op de wisselplaats: iets waar de NMVB patent op leek te hebben; je verveelde je er nooit bij. Een tweetal tramfoto's op en net na de wisselplaats en de situatie nu. Na een draai van 180 graden staat op de avond van 31 oktober 1986 een van de laatste reguliere ritten aan de halte, en in 2013 is het weliswaar niet zo donker, maar toch op een of andere wijze somberder. Met een foto van de officieel laatste rit van lijn 30 om 20.00 uur uit Morlanwelz naar Maurage- de 9068, die we eerder op de dag in Houdeng zagen heeft de twijfelachtige eer, en de 9079 naar Anderlues- rijden we naar iedere "staminee" langs de route.. Uiteraard komen we diep in de nacht en met zware vertraging terug van Maurage. Deze rit zou eigenlijk leeg dienen te geschieden naar de stelplaaats Anderlues, maar zie die liefhebbers er maar eens uit te krijgen! tijdens deze retourrit werden vakkundig ALLE bordjes en bestemmingsfilmrollen verwijderd. Het is 1 uur 's morgens als de 9068 voor de laatste maal op de halte Carnieres in de mist van alcohol en de tijd verdwijnt.... En met deze foto nemen we gepast afscheid van wat zonder twijfel één van de mooiste streektrambedrijven van Europa was..... Hoewel de hele NMVB voor tramliefhebbers een paradijs kon zijn, was Henegouwen - samen met de Borinage groep van Mons/Bergen; waarvan door de vroege stillegging helaas te weinig beelden zijn- toch echt wel de top! Nog eens genieten? klik dan op deze link met beelden van onder andere lijn 31, 80 en 41: http://www.youtube.com/watch?feature=pl ... R224ui7BRo

Het was mij een groot genoegen de herinnering aan de "Boerentram " nog eens boven te halen. Dank aan alle kijkers en wie weet tot een volgende reportage!

[Shrek]

Prachtig !
Dank voor deze reportages !

[Peter Eijkman]

Graag gedaan! Uitdaging: wie oh wie maakt eens zo'n verhaal over bijvoorbeeld de Groep Antwerpen of Brabant???

[Shrek]

Graag gedaan! Uitdaging: wie oh wie maakt eens zo'n verhaal over bijvoorbeeld de Groep Antwerpen of Brabant???

Oei dat wordt moeilijk denk ik. In de jaren 80 waren polaroid cameras al redelijk betaalbaar voor de gewone mensen. In de jaren 50 was fotografie nog veel exclusiever, er zijn dus gewoon veel minder fotos uit die tijd. Zeker van "banale" dingen als een tramm werden toen amper fotos gemaakt. Ik heb in ieder geval al eens gezocht naar fotos van de tram in keerbergen, maar verder dan 3 postkaarten ben ik niet geraakt.

[Peter Eijkman]

Die opmerking is wel juist, maar 1968 voor Antwerpen en 1978 voor Brabant als eindjaren moet toch wel IETS kunnen opleveren? Het hoeven geen 100 foto's te zijn , maar er moeten toch mensen zijn die hier nog materiaal van hebben...Ik besef dat het niet eenvoudig is, maar bij succes zou het resultaat dan ook zo veel mooier zijn !