In het maandelijkse fototopic van vdabeeb kwamen gisteren en vandaag de uiterlijke verschillen tussen het huidige aanzicht van een HLE27 en een HLE21 ter sprake. Ik heb de gelegenheid aangegrepen om daarover eens op te schrijven wat ik er zelf van meen te weten, en het leek me goed om dit even in een apart topic te zetten.
De 27 is tegenwoordig inderdaad ontdaan van de drie stuks dikke veeladerige kabels (en de corresponderende contactdozen aan de kant van de bestuurder) om locs in treinschakeling elektrisch (qua stuurstromen) met elkaar of met een stuurrijtuig te laten communiceren. Bij deze ‘gemuxte’ loc gebeurt dat nog uitsluitend met de UIC communicatiekabel door alle signalen serieel na elkaar als snelle datapakketjes via hetzelfde elektrische draadje te verzenden.
Om u een idee te geven: het oudere systeem is een beetje vergelijkbaar met parallelle gegevensoverdracht via een veeladerige SCART-kabel met veelpolige contactpennen tussen uw videorecorder en uw televisie, en dan kun je het modernere data multiplex (MUX) systeem vergelijken met de seriële gegevensoverdracht via een USB-kabeltje (USB = Universal Serial Bus).
Een voor sommige lezers misschien iets meer bekende toepassing van MUX is het doorgeven van het inschakelsignaal voor het leeslampje boven uw stoel in een groot vliegtuig. Om bijvoorbeeld in vliegtuigen die in de zomer passagiers moeten vervoeren, en die buiten het vakantieseizoen (met verwijderde stoelen en bagagebakken) gepalletiseerde vracht moeten kunnen vervoeren, te vermijden dat elk leeslampje in het plafond met aparte draadjes aan het knopje in uw armleuning moet zitten (dat wordt een kwetsbare verbinding met stekertjes en zo, en heel veel draadjes die op de vloer moeten worden aangebracht), wordt een inschakelsignaal voor zo’n individueel lampje in sommige vliegtuigen als een gecodeerd signaal verzonden via één draad waar alle stoelrijen op zijn aangesloten. De lampjes reageren dan ook niet metéén als je het knopje bedient, eerst moet er een tijdslotje beschikbaar zijn (een vrije stoel in de datatrein van boodschappen, of een vrije trede op een roltrap) voordat het signaal van jouw stoel overgebracht kan worden. En die kleine vertraging kun je waarnemen.
MUX (veelvoudige of letterlijk multiplex signalen) maakt het (los van het gebruik van minder draadjes) eventueel ook mogelijk om locomotieven en stuurrijtuigen universeel met elkaar te laten communiceren (dan moeten ze dezelfde codetaal gebruiken).
De reeksen 23 en 26 konden dat onderling (zelfs gemengd) ook al wel met de drievoudige dikke veeladerige stuurstroomverbinding, maar het principe dat je meerdere signalen via hetzelfde draadje over kunt brengen maakt veel meer mogelijk met minder draadjes!
De term MUX wordt in spoorkringen zoals hier vaak gebruikt omdat het zoiets opvallends betreft als wanneer het gezicht van een locomotief ineens geen snor meer zou dragen, maar de diepere betekenis ervan heb ik eigenlijk nog nergens uitgelegd gelezen. Daarom heb ik getracht een uitleg te geven. Als er nog fouten in zitten, hoor ik het graag, dan leer ik zelf ook bij, maar het doel zal hopelijk sowieso bereikt worden dat de geïnteresseerde lezer er nu iets meer van begrijpt.