Kiekjes van Wattman

[wattman]

Het is alweer enige tijd geleden dat ik hier wat materiaal uit mijn collectie postte. In dit vervolg ga ik terug naar mijn eerste verkenningen van het Belgische spoornet. Of beter is het om te zeggen "onze". Want het is samen met mijn vader dat ik tussen 1979 en 1995 vele trektochten op en langs de Belgische rails ondernam. Hierbij maakten wij altijd gebruik van de Benelux Tourrail pass, de beste manier om vanuit Nederland (Den Haag) naar Belgie te sporen en alle vrijheid te hebben.

In de beginjaren hebben we vooral veel kilometers gemaakt. Zo zijn we diverse malen naar Brussel gespoord door met de D-trein Amsterdam - Parijs eerst naar Mons door te rijden en dan - naar ik meen binnen 10 of 15 minuten - over te stappen op de D-trein uit Parijs terug richting Brussel. Ook moest natuurlijk dat eerste jaar (op één dag vanuit Den Haag!) Luxemburg bezocht worden. Het aantal foto's en dia's in mijn collectie is daarom relatief beperkt.

Terug naar juli 1979. Voor het eerst voorbij station Roosendaal richting Belgie af te slaan, doorheen de befaamde spanningssluis, en links rijdend naar Antwerpen te sporen, was al een heel avontuur voor een 14 jarige die nog nimmer buiten de landsgrenzen geweest was. Ik zal nooit de reclame vergeten die we die eerste dag door het raam van onze coupee op Brussel Zuid zagen. Het tabaksmerk St. Michel dat zijn stevige rookwaar aanprees met de tekst "Niet voor broekventen". Voor wie de geschiedenis van dat merk wil nalezen kan terecht op: http://jeannicot.org/maj-17052010/livre.st.michel.pdf

Het eerste uitstapje voerde (via de hierboven beschreven omweg) naar de het parcours van de Ronde van Frankrijk welke etappe op 7 juli zou eindigen in Brussel. Een voettocht vanaf Brussel Zuid via de Hallepoort en het Barreel van Sint Gillis eindigde in het Dudenpark op een fraai standpunt langs de Mysteriestraat. Hier de doorkomst van het peloton met twee kemphanen in één foto gevangen: Bernard Hinault (1), met in het wiel Joop Zoetemelk (11).


Brussel, Mysteriestraat 7 juli 1979 by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

De volgende dag zou "Jopie" (alias de "Wieltjeszuiger" of de "Eeuwige Tweede") zijn gele trui verdedigen in de tijdrit door Brussel. Ik kan niet herinneren of hij zijn trui behield die dag, wel weet ik dat Hinault de tijdrit won. Joop zou uiteindelijk in Parijs als tweede eindigen, op ruim 13 minuten achter Hinault.

Joop Zoetemelk Brussel 1979 by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Maar genoeg over wielrennen. Hierbij een deel van de spoordia's van deze eerste verkenning die zomer. Aanvullingen op wat er te zien is zijn welkom.

Tweemaal reeks 16 op rust te Brussel Zuid.

197907 00001 Brussel Zuid by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr


De 1608 bij vertrek uit Brussel Noord. Gezien het materieel lijkt mij dit een trein uit Oostende naar Keulen. Klopt dit?
Aanvulling: het gaat dus om een trein die - waarschijnlijk - uit Keulen komt: de rijrichting is immers richting NZ-verbinding

197907 00002 Brussel Noord by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Hetzelfde standpunt, maar met een reeks 59. Bij het zien van zo'n foto komt het vertrouwde geronk van deze locomotief weer in herinnering terug.

197907 00003 Brussel by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Anno 2012 lijkt dit een passende treinsamenstelling voor een exclusieve rit voor liefhebbers. Anno 1979 dagelijkse praktijk.

197907 00004 Brussel by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Twee maal reeks 62 op de Noord-Zuid verbinding Roept herinneringen op aan een avondspits in Brussel Centraal waar horen en zien je verging als zo'n trein luid brullend het perron verliet, terwijl de volgende trein op het andere spoor het station alweer binnen kwam rijden.

197907 00006 Brussel Noord by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr


197907 00009 Brussel Noord by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Een wat standpunt betreft niet zo'n geweldig kiekje van eenSabenastel. De treinverbinding naar Zaventem die naar ik mij herinner vanaf Brussel Centraal vanaf een tamelijk weggestopt en duister kopspoortje vertrok.

197907 00008 Brussel Noord by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Drukte te Brugge

197907 00012 Brugge (B) by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Een rustiger moment te Brugge

197907_00013 Brugge by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Na een hele zit eindelijk aangekomen in het zonnige Oostende. De jongeman die half in beeld is, ben ik. Vanaf hier gingen we met een dagkaart van de NMVB de hele kustlijn berijden. Een interessante ervaring om zo'n 60 kilometer in een tram af te leggen. Maar iets wat ik nu niet meer zou gaan doen.

197907 00014 Oostende (B) by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Wordt vervolgd...

[wattman]

Alvorens virtueel over te stappen op de Kusttram, hier de collectie dia's uit de eerste bezoeken aan Luxemburg. Het bezoek in juli 1979 bracht ons niet verder dan het station van de hoofdstad zelf (en een korte verkenning van de stad zelf). Dat leverde (mede van wege de zon) fototechnisch gezien niet bepaald de beste resultaten op. Maar achteraf wel een aardig beeld van de CFL in die tijd. Vooral de 3600 vond ik erg leuke locomotieven.

Er staat mij ook iets bij van drukte rond twee vakantietreinen naar Italië, die met een Belgische loc vanuit Brussel arriveerden, waarna een SNCF loc aan de achterzijde aankoppelde om deze verder naar Frankrijk te brengen. Helaas kan ik deze dia's niet meer in mijn collectie terugvinden. Ik kreeg de indruk dat die treinen vooral gebruikt werden door Belgen van Italiaanse afkomst om familie in het thuisland te bezoeken. Wellicht dat forumgenoten die in die tijd actief waren hierover meer weten te melden.


197907 Luxembourg by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr


197907 Luxembourg by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr


197907 Luxembourg by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr


197907 Luxembourg by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr


197907 Luxembourg by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Tot slot een dia van een jaar later, juli 1980. Een "Moulinex" uit de serie 251-256 in Nourtzange.
Gewapend met het spoorboekje buitenland van de NS waagden we ons een stukje op het CFL net. We kwamen niet verder dan Nourtzange na al bladerend in de dienstregeling tot de ontdekking te zijn gekomen dat we hier weer de terugreis moesten ondernemen naar Lusemburg om nog op een redelijk tijdstip in Nederland terug te kunnen keren. Het materieel was weinig gerieflijk. Maar meerijden met deze spitsdienst gaf ons wel de gelegenheid om ons te verdiepen in het "Lëtzebuergesch". Een taal die in geschreven vorm nog wel te ontcijferen viel. Het begrijpen in gesproken vorm vergt echter wat oefening...


198007 Noertzange (L) by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Uiteindelijk ben ik niet zo vaak in Luxemburg geweest. Het is toch een hele rit vanuit de Nederlandse Randstad. Eénmaal hebben we zelfs de eerste Beneluxtrein van de dag die rond 5.20 uur uit Den Haag Centraal vertrok, genomen om nog redelijk wat uren over te houden.

[Bibke]

Knappe foto's die je hier plaatst.
Waarvoor dank.

[jotie]

Prachtige collectie is dat inderdaad. Het is hier al vaker gesteld, maar de veelheid aan materiaaltypes en kleurstellingen is onzegbaar superieur aan de eentonigheid die we vandaag te verwerken krijgen. 'Vroeger' had men toch veel meer oog voor detail en esthetiek, zoals mag blijken uit bijvoorbeeld het CFL-stel 202/206, dat TEE-rijtuig (?) aan de haak van de 1608, de vriendelijke 'snor' van de 2635, het Sabena-stel met de hoekige letters en opvallend blauw/witte kleur, en heel zeker ook de CFL 3608.
Het lijkt erop alsof het qua kleurstelling fout is beginnen lopen met de varkenskoppen. Die 839 ziet er toch echt niet uit?

[Lukas]

Hoi,

Wattman,

Bedankt voor je mooie nostagische foto's!!

Lukas

[Retard]

Leuk om het 'oude' station van Brugge nog eens terug te zien, en dit toen het nog 'nieuwer' was

[Joris]

Hallo,
Zeer knappe fotoreeks inderdaad!
Groeten.

[Accelerat]

Fantastisch!

[Steven]

1608 in Brussel Noord zal eerder op weg geweest zijn naar Oostende aan de rijrichting te zien (hij gaat hier van noord naar centraal). Aan de rijtuigen te zien zou hij inderdaad van Duitsland kunnen komen maar ook ik ben niet 100% zeker).

[wattman]

1608 in Brussel Noord zal eerder op weg geweest zijn naar Oostende aan de rijrichting te zien (hij gaat hier van noord naar centraal).

Inderdaad! Ik herken nu pas die kerk rechts op de achtergrond. Te lang niet meer op Brussel Noord uitgestapt, merk ik nu.

[Steve]

Fantastische platen. En ongelofelijk hoe het aantal reizigers in die tijd toegenomen is. Zomer of niet, je ziet bij wijze van spreken amper iemand op de perrons. Tegenwoordig staan ze tijdens de spits overvol en zelfs daarbuiten zijn ze vaak nog aardig gevuld.

[nmbs820]

Inderdaad, zeer mooie foto's.
Welke rit deden de klassiekjes toen vanuit Oostende??

[sammarco1]

Geen crisis op de foto's te zien... Fantastische reportage en schitterende foto's. Zitten nog leuke herrineringen bij van toen ik klein was... Die trams aan de kust heb ik nog meegereden... En die oude auto's en zo...Ja, ja,... Toen was er nog geen euro en geen crisis...Kijk maar goed op die foto's

[wattman]

In dit vervolg enkele gescande dia's van de Kustlijn. In 1979-1982 ben ik enkele malen via Knokke, Blankenberge en natuurlijk Oostende naar de befaamde kusttram geweest. In 1982 reden de klassieke tramstellen voor het laatst waarna de aandacht verlegd werd naar het tramnet rond Charleroi.
De eerste bezoeken waren een heel avontuur. De informatie bestond uit een reisgids voor de Belgische kust (dat wel inzicht gaf in de bestemmingen voor de badtoerist, waar de voor de rest in bepaald inging op de tramdiensten zelf), het door mij bijna stukgelezen boekje "De Belgische buurttram in beeld" (dat vooral inzicht gaf in wat niet meer bestond), en een reisverslag van de Nederlandse tramliefhebber Harders in het toen bekende periodiekje Railnieuws.

Op de hierboven gestelde vraag over de dienst van de Klassiekjes te Oostende kan ik helaas geen antwoord geven. Wij zijn dat jaar zowel vanuit Antwerpen als Brussel naar Oostende gereisd.

Juli 1979. Vanaf het station Knokke is het ongeveer 200 meter wandelen naar het beginpunt van de tram. Er stond helemaal niets, maar na een paar minuten wachten hoorden we een hoop gedreun en gerammel. Een heus tramstel kwam piepend tot stilstand. De compressor maakte een hoop kabaal. Zoals ik het nu opchrijf komt het tamelijk overdreven over, maar ik was gewend aan de tamelijk geruisloze PCC's in Den Haag, dus dit was wel heel wat anders.

197907 Knokke by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Snel werden een aantal dia's gemaakt. En we stapten in. Op weg naar Oostende.

197907 interieur SO9006 by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Ik citeer van mijn eigen onderschrift bij deze foto op mijn Flickr pagina
Hier dan het interieur van de SO 9006.
In tegenstelling tot de normale S motorwagens is de SO als eenrichtingsmaterieel voorzien van stoelen en banken die in rijrichting zijn opgesteld. Achter het schot dat linksvoor te zien is, bevond zich – als ik het mij goed herinner – nog een dwarsbankje.
Niet zichtbaar is de plaats met betaaltafel voor de “ontvanger” (noordnederlands: conducteur). Hoewel de trams zo waren ingericht op een doorstroomsysteem waarbij achterin moest worden ingestapt en de deur bij de “wattman” (trambestuurder) bestemd was voor uitstappers, werden de reizigers bediend door een lopende ontvanger. De overbodige plaats voor de ontvanger werd wel door passagiers bezet en zelf heb ik ook wat kilometertjes zittend in deze zetel afgelegd.
Voor een tram met twee aanhangers waren er twee ontvangers, waarbij via kopdeuren tijdens het rijden kon worden overgestapt tussen de rijtuigen. Ik heb mij altijd verbaasd dat het personeel dat durfde tijdens een rit op volle vaart. Anno 2012 ondenkbaar…
Verder is op het glazen scherm rechts nog een plakkaat de zien, met de tekst: “Zij draagt leven, geef haar uw zitplaats”, een aansporing om bij drukte je plek af te staan aan zwangere dames.
De 28 motorwagens van het type SO (Standaard Oostende), werden in 1956-1957 gebouwd door de NMVB zelf in werkplaats Kuregem (Brussel). Hierbij werden de motoren, draaistellen, controllers en andere onderdelen gebruikt van de "Standaard" motorwagens die zij moesten vervangen.
De rijtuigbakken van de oude motorrijtuigen vonden vervolgens weer nieuw emplooi als aanhangers achter de SO’s. Op 31 augustus 1982 reden de SO 9008 en de SO 9014 de laatste ritten van het klassieke materieel op de Kustlijn en was de volledige vervanging door de gelede trams van het type BN een feit. De SO 9014 is bewaard en komt nog van tijd tot tijd voor bijzondere ritten op de baan.

Stop te Blankenberge

197907 Blankenberge by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Na aankomst te Oostende Links staat een versterkingsdienst naar Bredene gereed. Achteraf vind ik het jammer dat ik niet meer aandacht heb besteed aan de versterkingsritten op de Kustlijn. Maar in het begin hebben we vooral veel tijd besteed aan het meerijden. En die herinneringen zijn ook wat waard!

197907 Oostende by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Het eindpunt is bereikt: De Panne Dia eveneens uit juli 1979, maar een bezoek op een minder zonnige dag.

197907 De Panne by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

Een tram waar ik bijzondere herinneringen aan bewaar is de SO9013. Op een dag keerden we met een tram gesleept door deze SO terug van Nieuwpoort naar Oostende. De tram was kennelijk vertraagd, want de wattman maakte een gespannen indruk. Enig getreuzel bij het instappen van enkele passagiers bij een volgende halte resulteerde in binnenmonds gevloek, en toen eindelijk het fluitsignaal van de ontvanger klonk werd rap opgeschakeld. Helaas, door het snelle opschakelen viel de maximaalautomaat uit, wat de stemming van de wattman niet bepaald verbeterde. Dit herhaalde zich later nog een keer. De wegkruizingen in de trambaan in het midden van de autoweg werden in vliegende vaart gepasseerd en de befaamde hoorn klonk volop. Het terug- en opschakelen bij het passeren van lijnonderbrekers gebeurde met een ongelooflijke snelheid. "Rang - rang" ging de rijkruk van de hoogte stand naar nul en direct weer terug. Snel... te snel... er volgde een klap en iets van een steekvlam leek uit de controller te komen.
We konden gelukkig de rit vervolgen, maar er werd wel iets rustiger gereden... Na aankomst aan Oostende was het afgelopen, en het tramstel verdween naar het opstelterrein bij het Kaaistation.
De bijgaande foto dateert van 1982 en bewijst dat deze woeste rit niet het einde van de SO9013 betekende. In 1982 was het echter afgelopen voor het klassieke materieel door de komst van de BN-trams.

19820703 Oostende Kaai by Museum van mijn Twintigste eeuw, on Flickr

[Retard]

Leuk, die reportage. Toen reden de trams in De Panne nog niet naar Plopsaland, of de Meli, zo dat dat toen nog noemde.
Maar dat je zegt dat die trams zo veel lawaai maken. Af en toe is er nog een historische rit met zo één tramstel en dat lijkt mij een leuk ding. Het zet trouwens (als het alleen rijdt) sneller aan dat de huidige kusttram.
Het personeel van die tram die stopt in Blankenberge, ziet er trouwens erg vriendelijk uit voor gasten die door sommige mensen verweten werden dat "Ze voor hun eigen reden".