Het Groot Belgisch Treinen Forum

Koolputterslijn bestaat 150 jaar


Henri 'Rietje' Van den Broecke getuigt over verleden van de spoorweg

GAVERE - Lijn 86 werd geopend op 28 juni 1857, vandaag 150 jaar geleden. Oud-stationschef van Asper, Henri 'Rietje' Van den Broecke (86), herinnert zich zijn reizigers nog goed: 'De koolputters, het waren aparte gasten. Ze zaten elke dag drie uur op de trein, Gent-Blaton.'


Rietje begon bij de spoorwegen op 1 juli 1946 en werd in 1959 stationschef in Asper. In die tijd reden er twee stoomlocomotieven met acht wagens tweemaal per dag heen en terug naar de steenkoolmijnen in de Borinage, de Prince de Ligne en de Audenaerde.

'De eerste vertrok 's morgens om 3.40 uur en kwam rond 18 uur terug in Asper. De tweede reed om 18 uur richting Blaton en kwam terug tegen acht uur 's morgens. En zo zes dagen in de week. Degene die in de dag werkten, deden de voorbereidingswerken in de mijnen voor de kappers, die de nacht deden. Allemaal vertrokken ze met een bijna lege zak over hun schouders en keerden ze terug met een volle zak met kolen', herinnert Rietje zich nog levendig.

'Het was een kliek waar je niet veel mocht tegen zeggen. Enkele onder hen woonden in de stationsstraat, in de borinagehuisjes die enkele jaren terug afgebroken werden voor sociale woningen. Met goederentreinen kwamen regelmatig kolen mee die dienden als rantsoen voor de koolputters.
Op 1 mei kwam de stoomlocomotief steeds terug uit Wallonië, vol met bloemen versierd door de mijnwerkers zelf. Toen ik in 1982 op pensioen ging, waren de reizigers vooral pendelaars en schoolgaande jeugd.'

Naast de koolputters reden ook seizoenarbeiders over de lijn 86 naar Wallonië of naar Frankrijk, vooral voor de suikerfabrieken. 'Begin oktober vertrokken die seizoensarbeiders voor ongeveer drie maanden', vertelt Rietje. 'Hun vrouwen en kinderen kwamen mee tot aan het perron, al wenend zagen ze hun mannen vertrekken. De arbeiders mochten gratis rijden mits ze een bewijs hadden van de suikerfabriek. Bij hun terugkeer waren ze dan zwaar beladen met een zak vol kristalsuiker en stond langs de 'route' en in de buurt van 't station steeds veel volk.'


Spoorweg

Toen Rietje in 1946 begon, werd alle communicatie tussen de stations gevoerd met lettercodes of Franse afkortingen. C stond bijvoorbeeld voor Trein rijdt een sectie binnen en MP voor Machine Pour.
Toen moest ook de werkman aan de spoorweg de seinen, met olielampen, bijvullen of ze terug aansteken als het te fel waaide, en de rolbareel open en dicht draaien.

'Tot 1967 reden er stoomlocomotieven, daarna dieseltreinen met drie klassen wagons. De derde klasse was een volledig houten wagon, een verschrikking voor de reizigers', beweert Rietje.

'Om de deur open te draaien, moest je het raampje opentrekken met een lederen riem, je arm door het raam steken en je rekken om naar de klink te grijpen aan de buitenkant.'

'Zo gebeurde het vaker dat schoolkinderen niet tijdig van de trein raakten. Ook moest de garde soms tussenkomen om ruziemakers - scholieren die in eerste klasse het kot op stelten zetten omdat de derde klasse stampvol zat - uit de trein zetten.

De lijn was ook gekend voor goederentransport. In Asper waren er twee loskades waar tot 600 ton goederen per week, waaronder kolen, cement, suiker en veevoeder, gelost werden. Jaarlijks kwamen ook een circus en kermiswagens op platte wagons aan in het station.'

'Begin de jaren '60 passeerden in het station 32 treinen en 1.000 reizigers per dag, hadden we 150 weekabonnementen en werden per week een duizendtal pakjes afgegeven. Later kwamen ook elke dag militairen aan voor de luchtmachtkazerne en kwamen goederen, zoals kaas en meubels, uit Polen en Hongarije.'

Rietje Van den Broecke, trots met zijn oude stationschef-kepie op, aan het inmiddels verlaten stations-gebouw van Gavere-Asper. Hier reed 150 jaar geleden voor het eerst een trein voorbij.Guy Van Den Bossche
© Guy Van Den Bossche

jan_olieslagers schreef:Wat lees ik daar? "Militairen voor de luchtmachtkazerne"???? Waar mag die dan wel geweest zijn? Vandaag nog actief?