Dag allemaal,
bij deze dan de langverwachte reportage over ons bezoek aan het tramnetwerk van Charleroi. Deze zullen nog aangevuld worden met foto's van Steven.
Meeting point van de dag was de IC van 8u09 te Brussel-Zuid richting Charleroi-Sud, bestaande uit een trek/duw-stel M6. Deze trein kwam met een vertraging van ongeveer 6 minuten Brussel-Zuid binnen gebold en zette ons omstreeks 9u af te Chalallah-Sud. Na een korte verkenning in het station ging het richting het bus- en tramstation van de TEC waar we ons ticket voor één dag kochten tegen 6,50 euro. Zeker de moeite waard aangezien we vandaag veel ritten per tram en bus zouden afleggen. Om 9u16 namen we dan tram 7446 met bestemming Gilly als L54. Tot aan het station van Beaux-Arts loopt de lijn over viaducten parallel aan L140 Charleroi - Ottignies, met een duik naar het ondergrondse station van Charleroi-Ouest. Vanaf Beaux-Arts is de rest van het traject tot Gilly volledig in tunnels, met na het station van Waterloo het gelijkgronds verwisselen van beide sporen van rechts naar links.
Gilly - Soleilmont
Eenmaal aangekomen te Gilly, een rit dat trouwens maar een dikke 10 minuten duurt, viel meteen op dat er al een gloednieuw richtingsbord "Soleilmont" opgehangen was op het perron, dus de plannen zijn er zeker wel, de werken daarintegen...
Vanaf de huidige terminus Gilly is het nog niet mogelijk om langs of op de bedding te wandelen, aangezien die tussen Gilly en Marabout (eerstvolgende metrostation) over een viaduct loopt. Op dit viaduct eindigt ook het spoor, waar de trams in open lucht kopmaken of afgesteld worden. Aan de ingang van het station Marabout, dat enkel in ruwbouw aanwezig is, stopt ook de bovenleiding. Net na dit metrostation is het mogelijk om de bedding te bereiken, door over de betonnen voetgangersbrug te gaan en vervolgens door een stuk doorgeknipte omheining een diensthelling te bereiken die naar de bedding loopt. Eens op de bedding volgt er al een tunnel. Niet dat het traject door drukbevolkte gebieden loopt, want er zijn meer braakliggende terreinen dan woningen. Even voorbij de tunnel komen we aan het station van Sart-Culpart, alwaar de perrons onder de ring van Charleroi gelegen zijn. Het was de bedoeling om hier een soort P+R station van te maken. In de plannen om het traject tot Soleilmont te openen, zit dit station weliswaar niet inbegrepen. Ondanks het feit dat alles er al 20 jaar verlaten bij ligt, moet er wel gezegd worden dat de bedding zeer goed begaanbaar is. Hooguit enkele boompjes en voor de rest wat hoogstaand gras. Na het station van Sart-Culpart lijkt het alsof we ons eigen insluiten, aangezien de bedding smaller wordt tussen 2 muren en ook wat lager komt te liggen, maar dit is niet zo. Ter hoogte van de terminus van Soleilmont is het alsof de werken er abrupt gestopt zijn en komen we uit op een aarden muur. Langs deze (steile) weg is het mogelijk om de bedding te verlaten. Volg wel het 'pad' dat naar linksboven wegdraait, en niet zoals ik langs rechts dwars doorheen doornstruiken (met mijn korte broek aan
) om vervolgens op een omheining te stuiten waar ik mijn kloten voor heb moeten opofferen om erover te geraken (enja, er bestaan daar foto's van
).
Eens de bedding verlaten, kom je uit op een wandelpad, die naar de grote baan leidt waar we de bus richting Gilly terug nemen. Te Gilly worden we nog getrakteerd op een stevige regenbui, terwijl we richting een andere bushalte wandelen waar we op een andere bus zullen overstappen richting Châtelet. Uitstappen doen we ter hoogte van een rond punt, waar (ook tot onze grote verbazing) een beige SJ als monument op een stuk spoor stond opgesteld. Hier hebben we nog eens moeten schuilen voor de regen, maar gelukkig lag het Shoppingcenter "Cora" er vlak bij. Het is trouwens onder de parking van dit winkelcentrum dat de Châtelet-tak abrupt in een (doodlopende) tunnel eindigt.
Châtelet - Waterloo
Na de lunch in/aan dit winkelcentrum zoeken we onze weg naar de volgende ongebruikte tak. De bedding van de tak Waterloo - Châtelet (die we in tegenovergestelde richting afleggen) kruisen we een eerste maal aan het station Corbeau, maar hier is het onmogelijk om op de bedding te raken aangezien alles goed afgesloten is. Als we van op de brug een blik werpen op de bedding zien we ook dat het door de vegetatie zo goed als onmogelijk is om erdoor te lopen. Wat ook opvalt is dat deze tak door dichter bevolkte gebieden loopt dan die naar Soleilmont, terwijl enkel Soleilmont voorzien is voor te openen, hoewel wij er onze twijfels bij hebben (later meer hierover!
).
Uiteindelijk geraken we in het station Champeau op de bedding. Net zoals Corbeau op dezelfde tak en Marabout en Sart-Culpart op de Soleilmont-tak enkel in ruwbou aanwezig. Van hier uit gaat het richting Waterloo verder over de bedding. Deze is wel wat moeilijker begaanbaar dan de vorige tak, aangezien de vegetatie hier al wat talrijker is, maar het is te doen. Na een korte tunnel komen we meterspoor tegen! Vanaf hier is er immers spoor (en bovenleiding wat verder) aanwezig tot Waterloo. Onmiddellijk erna duiken we de lange donkere tunnel van Centenaire in, met het gelijknamige ondergrondse spookstation, het eerste op onze weg dat volledig afgewerkt geweest is met roltrappen en al. Uit de elektriciteitskasten is wel alle koper al verdwenen. Even voor het station begint ook de bovenleiding.
Spannende momenten
Eens de tunnel uit deden we een grondige analyse van de staat van het spoor. Het was niet om te zeggen dat de rails blonken, maar er was toch een laagje roest af. Ook een wissel wat verder op tussen beide sporen zag er bereden uit. In de kabelgoten lagen er gloednieuwe kabels, wat verder al overgoten met cement dat nog niet eens hard was, was het mysterie alleen maar groter maakte! Ook alles was mooi gesnoeid! Wat later zouden we een antwoord krijgen op onze vraag of er al dan niet nog iets over reed.
Wat verder kwamen we in het bovengrondse station Pensée, dat met een prachtige houten overkapping uitgerust is en ook nog in zeer goede staat! Ook de bermen zien er zeer goed onderhouden uit. Terwijl we het perron aan het verkennen zijn, horen we plots een klaxon-achtig iets. Iemand uit de groep merkt op dat dat onmogelijk een klaxon van een wegvoertuig kan zijn. Ik dacht dat ze aan het zeveren waren, maar neen, plots kwam er van achter een bocht een locotractor van de TEC aangereden
We hadden dus een antwoord op onze vraag!
Het was dan ook niet direct de moment om er een foto van te maken en we vluchtten zo snel we konden de roltrappen op en verstopten ons bovenaan tegen de afgesloten uitgang en hielden ons daar zo stil mogelijk. Alsof het erger kon, stopt de locotractor in het station en hoorden we mannen babbelen. Eerst vreesden we er voor dat ze kwamen controleren, maar een tiental minuten later reden ze verder richting Centenaire. Ik kon nog net zien dat het een locotractor betrof die een lorrie sleepte beladen met cement.
Mij ga je niet zeggen dat ze die werken daar allemaal voor niets aan het doen zijn! Eens ze uit het zicht verdwenen waren, probeerden we ons zo snel mogelijk uit de voeten te maken, want in het station zelf zaten we als ratten in de val. Vlak na het station klommen we doorheen een gat in de omheining (enorm veel te vinden om die ongebruikte stukken) en zetten we onze tocht verder via de weg. Zowiezo gingen we de bedding aan het volgende station Chet moeten verlaten, aangezien het vanaf daar verder gaat over viaducten. In dit laatste station stond er trouwens ook nog een vrachtwagen voor werken! Eens de ring van Charleroi overgestoken, gingen we een stuk doorheen het park van Waterloo, zodat we konden zien waar de Châtelet-tak de tunnel richting Waterloo induikt. Ook de beroemde X-kruising waar beide sporen gelijkgronds van kant wisselen, zoals op de Gilly-tak, is goed te zien vanaf hier.
Te Waterloo is het ook interessant om een rondje rondom het rond punt te maken. Uit één van de tunnels komt er namelijk nog een klein stukje geëlektrificeerd spoor tevoorschijn dat ooit de tak naar Lodelinsart moest worden, maar nu enkel gebruikt wordt voor het afstellen van werktrams.
Vervolgens dalen we af in een metrostation dat wel in gebruik is, namelijk dat van Waterloo, waar we dezelfde tram voorgeschoteld krijgen als op onze rit naar Gilly, die is een paar minuutjes later aan het eindpunt Parc afzet. Met als geboortedatum 1996 is Waterloo-Parc het recentste stuk van het tramnet en zou binnenkort vanaf Parc moeten doorgetrokken worden tot Charleroi-Sud, zodat de metroring volledig gesloten is.
Vanaf Parc gaat het een stukje te voet dwars doorheen het centrum, dat trouwens maar een scheet groot is, naar Charleroi-Ouest, langsheen Eden, dat ooit de grote tramterminus van de NMVB was. Te Charleroi-Ouest nemen we bus 63 die ons een kwartiertje later afzet aan de depot van Jumet. Het traject is zeer interessant. De bus rijdt namelijk over de Brusselse Steenweg, waarover ook de twee sporen van de vroegere lijn 62 naar Gosselies lopen, die nu enkel nog maar gebruikt worden door diensttrams van en naar de depot van Jumet. Deze tramlijn zou binnenkort ook opengesteld moeten worden voor reizigers, maar er was nog geen spoor (woordspeling
) van werkzaamheden om het spoor te vernieuwen samen met de rijbaan.
In de stelplaats van Jumet hadden we een afspraak zodat we er een bezoek konden brengen. Dit was dan ook de surprise voor de groep van vrijdag!
We kregen door gans de stelplaats een uitgebreide rondleiding van één van de TEC-werknemers. Eerst kwamen we aan een afstelbundel met een aantal kopsporen. Hier stonden een aantal BN's te wachten op hun volgende dienst, alsook BN's die nog nooit een reizigers vervoerd hebben en er maar uitzagen als een stuk schroot. Ondanks hun toestand zijn die wel geselecteerd om terug rijvaardig gemaakt te worden! Als je het zo bekijkt, is het alsof er een klein mirakel nodig nodig is om deze klus te kunnen klaren. Maar binnenin de stelplaats hebben we 2 zo'n exemplaren gezien. Eén was al volledig in de TEC-kleuren geschilderd, maar moest enkel nog van ramen, zetels, lijnfilms... voorzien worden. Het was echt een mirakel als je vergelijkt met hun toestand ervoor. Het duurt een jaar om zo'n tram terug in goede staat te stellen. Men begint met de tram zo goed als met de grond gelijk te maken, alleen het chassis blijft over. Zo begint met zo goed als van nul met de heropbouw van de tram. Een andere BN stond al in zijn grondlaag. Deze 'nieuwe' trams zijn nodig voor de (her)opening van verschillende tramlijnen, zoals die naar Gosselies, al wist onze gids niet te zeggen wanneer die voorzien is om in dienst te komen. Ook werd er een (zoveelste) SJ omgebouwd tot werfwagen. Jumet is trouwens de enige stelplaats in gans Wallonië die trams reviseert en onderhoud. Anderlues staat op zijn beurt dan in voor het onderhoud van de infrastructuur. Een groot deel van het stelplaatsterrein van Jumet is trouwens vernieuwd en er werd ook een testcircuit voor trams aangelegd. Verder passeerden we ook nog eens langs de 'vuilbak' van Jumet, waar op twee kopsporen een aantal BN's (soms qua uiterlijk in betere staat dan deze die wel in aanmerking komen voor renovatie) en SJ's (die amper een vijftal jaar in hun toen gemoderniseerde vorm hebben rondgereden) te wachten op een betere toekomst. Op verzoek zullen hier geen foto's van gepubliceerd worden.
Na het bezoek aan de stelplaats volgden we nog te voet nog even het ongebruikte stuk spoor dat verder richting Gosselies loopt. Zowel bovenleiding als spoor zijn nog aanwezig, maar worden al 20 jaar niet meer gebruikt, ondanks de modernisatie ervan begin de jaren '80. In het centrum van Gosselies zijn de sporen bedekt onder een laag asfalt. Hier namen we dan de bus (lijn 86) terug richting Charleroi-Sud. We dachten dat die terug het traject over de Brusselsesteenweg ging afleggen, maar we hebben nog een sightseeingtour mogen beleven door de prachtige buitenwijken van Charleroi en de fabrieken van Arcelor.
In Charleroi-Ouest stapten we van de bus af en in het gelijknamige metrostation hadden we het geluk dat er net een tram van lijn 89 naar Anderlues kwam binnengebold. Ik was tot dan in de veronderstelling dat de trams vanuit Charleroi-Sud richting Anderlues het station van Beaux-Arts ontweken (en enkel de trams komende van Parc er stopten voor reizigers richting Anderlues), maar blijkbaar niet. De tram rijdt eerst doorheen het station zonder de stoppen over een spoor dat geen perron heeft en rijdt vervolgens doorheen een keerlus dat onder de sporen richtin Waterloo heen gaat om op die manier terug aan perron te komen in het station.
Het traject naar Anderlues moet je gewoon gedaan hebben, dat zo'n 10-15 km lang is. Eerst volgt een prachtig stuk over viaducten doorheen de zware metaalindustrie van Marcinelle en Marchienne-au-Pont. gevolgd door stukken viaduct, tunnels en langsheen weidelandschappen. Als je het allemaal ziet, zie je dat het indertijd allemaal geld mocht kosten. Het station van Petria is het laatste waar de tram als metro rijdt. Vanaf hier begint een zeer interessant stuk, namelijk het laatste restant van het ooit zo uitgestrekte NMVB-net. Vanaf hier is de lijn ook volledig enkelsporig, met aan bijna iedere halte mogelijkheid tot kruisen. Dit stuk heeft zijn karakter nog niet verloren, mede dankzij de originele NMVB-signalisatie die nog gebruikt wordt. Langsheen de grote baan, stukje op eigen bedding, langsheen een rustige straat doorheen woonwijken waar de tram aan 60 km/u langsheen de voorgevels van de huizen raast. Aan de halte Anderlues Jonction bevindt zich dan de depot van Anderlues en de vroegere vertakking van de tramlijn naar Thuin waar de ASVI ook gehuisvest is. Vanaf hier is een het een stukje over straat, waar de trams in de richting van Charleroi tegen het verkeer in moeten rijden, wat wel spectaculair is. Anderlues Monument is de eindhalte van lijnen 88 (komende van Parc) en 89 (komende van Charleroi-Sud). Ondanks het feit dat de lijn enkelsporig is, rijdt er een tram om het kwartier in iedere richting. Vanaf de eindhalte is ook nog een stuk ongebruikt spoor te zien. Je kunt het herkennen aan de bovenleiding die thv het kruispunt doodloopt. Dit stuk spoor werd tot 1994 gebruikt door de trams van L90 naar La Louvière, de laatste ECHTE buurttram, die op die manier het bochtige traject doorheen Anderlues vermeed zoals de 88 en 89 nu rijden. Vanaf Anderlues Monument volgt gaat het dubbelspoor nog voor 20 meter in enkelspoor, waarna de 2 garagesporen liggen om uit te wijken: één ontvangstspoor en één vertrekspoor. De trams moeten eerst volledig naar achter rijden om daar kop te maken, en op die manier het vertrekspoor te bereiken, gelegen naast de Intermarché. Tot 1994 liep L90 op eigen bedding hier voorbij. Deze lijn werd trouwens nog in de jaren '80 volledig tot La Louvière vernieuwd, maar Decroo heeft ook daar de tram laten ontsporen een aantal jaren later.
Na een half uurtje ter plaatse geweest te zijn namen we de 89 terug tot Charleroi-Sud. De TEC is blijkbaar nog gescheten en gebraakt van BN-trams nog in originele NMVB-livrei (onderste helft oranje, bovenste helft beige, met ertussen een fijne blauwa band), want we hebben er dan nog een heel aantal tegengekomen.
Voor de groep die woensdag gaat: Ik hou jullie niet tegen om over de bedding van de Châtelet-tak te wandelen, maar de kans is zeer groot dat je ook TEC-arbeiders tegenkomt zoals wij!
Wij hadden het geluk dat we net in een station waren en ons tijdig konden verstoppen, maar tien minuten later en we zaten nog in volle baan en we waren erbij.
Moest je ergens onderweg je weg kwijt zijn of zo, zal ik anders wel aan iemand van jullie groep mijn telefoonnummer geven (zal hem anders aan Shrek geven).
Voor de nodige illustraties zal Steven wel nog zorgen!
Hopelijk vonden jullie het een mooie reportage. Het was zeker een bezoek waard. Nostalgie kun je het niet noemen, want die twee takken hebben nooit een tram gezien.
.